Ik heb zojuist de vlag halfstok gehangen

Vanavond ben ik twee minuten stil, mijn (bonus)kinderen vertel ik vandaag verhalen over de oorlog en ik denk aan al die vooral jonge mannen en vrouwen die voor onze vrijheid gestorven zijn. Dodenherdenking is ook het moment dat ik stilsta bij mijn opa’s en oma’s die zelf de horror van de oorlog aan den lijve ondervonden hebben. Ik herdenk, overdenk en ben vooral heel dankbaar.

Ruim twaalf jaar ben ik marinier geweest en heb ik op een aantal plekken op deze wereld de ellende gezien van wat mensen elkaar kunnen aandoen. Ik was destijds nog jong en leefde in de veronderstelling dat die ellende vooral ver van Nederland vandaan was. Na mijn mariniersperiode ben ik bij de gemeente Rotterdam aan de slag gegaan om te helpen de veiligheid in de kwetsbare wijken te verbeteren. Hoewel dat een totaal andere omgeving was, zag ik ook híer het leed wat mensen elkaar aan kunnen doen. Uitbuiting, afpersing, geweldspleging, inbraken, brute overvallen en nog veel meer ellende is ook in eigen land aan de orde van de dag. Het is ongekend wat mensen elkaar aan kunnen doen.

Wat mij vooral verwonderd is hoe groot de polarisatie nog steeds is. In de kwetsbare wijken woont een enorme diversiteit aan mensen dicht op elkaar. In Rotterdam-Zuid is het percentage Leefbaar Rotterdam stemmers ongeveer even groot als de Denk-stemmers. De schuld van de problemen wordt vooral toegeschreven aan de ander. Niet alleen is er de kloof tussen links en rechts, maar ook tussen de verschillende culturen, jong en oud, rijk en arm. Als er een grens in Europa openging, kregen de nieuwe bewoners van Rotterdam (eerst Polen, daarna Bulgaren en vervolgens de Roemenen) de schuld van veel problemen. Toen Rotterdam een asielzoekerscentrum wilde openen in de Beverwaard, waren wijkbewoners in staat alles kort en klein te slaan. Vluchtelingen waren niet gewenst. Op bewonersavonden werd er standaard veel gal gespuwd en kritiek geuit op de ander.

Het is een dynamiek die zich niet beperkt tot de kwetsbare wijken van Rotterdam. Het is overal. Op social media worden mensen uitgelachen, veroordeeld en bedreigd. Er is onbegrip, er is angst en dus is er strijd. De wij-zij gedachte is iets wat in de mens verankerd lijkt te zitten. Het zit ook in mij. Hoewel ik de donkere kant van deze dynamiek maar al te goed ken, heb ook ik soms mijn mening over de ander klaar. Ik word niet blij als mijn Marokkaanse buurman Arabische muziek in de tuin draait en als de Antilliaanse overburen weer eens tot diep in de nacht een feestje hebben. Ik snap de complotdenkers van de Coronacrisis niet, ik heb een mening over sommige politici, mensen in mijn omgeving, etc. Ik maak me er ook schuldig aan en heb hierin nog wat te leren.

Diep van binnen weet ik dat het ook anders kan. Hoewel ons gedrag verschilt, zijn jij en ik gelijk. Als je het gedrag van de ander niet begrijpt, hoeft dat niet tot afkeuring en veroordeling te leiden. Er mag meer acceptatie, tolerantie en verdraagzaamheid naar elkaar zijn. Als er iets is wat de doden uit de grote oorlogen ons leren, is dat onverdraagzaamheid naar elkaar toe kan leiden tot de grootste ellende. Het eren van deze doden en het herdenken gaat wat mij betreft dan ook verder dan die twee minuten stilte. Het zit hem erin hoe we elke dag ons leven leiden en omgaan met elkaar. Hoe ga je om met de vrijheid die zij ons gegeven hebben? Kies je voor angst, woede en afkeuring of kies je voor acceptatie, liefde en verdraagzaamheid?

Ik zou wensen dat tijdens de twee minuten stilte eenieder van ons nadenkt over zijn of haar eigen handelen. Hoe leef jij je leven? Hoe verdraagzaam ben jij naar de ander? Misschien is dat wel het grootste eerbetoon dat we onze doden kunnen geven – dat hun dood niet voor niets is geweest - dat we leven in vrede – leren van onze geschiedenis en élke dag ervoor kiezen het zelf anders te doen.